นักข่าวอาจต้องเผชิญภาวะสะเทือนใจระหว่างการทำงาน ซึ่งอาจส่งผลกระทบต่อสุขภาพจิตและสุขภาพกายในระยะยาว นักข่าวจึงควรทำความเข้าใจสัญญาณของภาวะเหล่านี้ เพื่อให้สามารถรับมือและดูแลตนเองได้อย่างเหมาะสม
นักข่าวต้องพบเห็นภัยพิบัติ ความทุกข์ทรมาน และความรุนแรงในระหว่างการทำงาน พวกเขาได้ยินเรื่องราวและเห็นภาพที่อาจสร้างความสะเทือนใจเป็นอย่างยิ่ง อีกทั้งยังต้องเผชิญความเสี่ยงต่อความปลอดภัยและเสรีภาพของตนเองในการปฏิบัติหน้าที่ ประสบการณ์เหล่านี้อาจก่อให้เกิดปฏิกิริยาทางจิตใจหรือทางร่างกายได้หลากหลายรูปแบบในเวลาต่อมา ซึ่งอาจจะเป็นวันหรือเป็นเดือนหลังจากเหตุการณ์นั้น ๆ โดยอาการและความรุนแรงอาจแตกต่างกันไปในแต่ละบุคคล
ปฏิกิริยาระยะสั้นต่อภาวะสะเทือนใจ
ในช่วง 24 ชั่วโมงแรกหลังจากเผชิญเหตุการณ์รุนแรง เป็นเรื่องปกติที่จะรู้สึกตัวสั่น เวียนศีรษะ หรือคลื่นไส้ คุณอาจอยู่ในภาวะช็อกหรือสับสน หรือมีภาวะความจำเสื่อมชั่วคราวจนไม่สามารถจดจำเหตุการณ์ได้อย่างชัดเจน ในช่วงเวลา 24 ชั่วโมงแรกนี้ สิ่งสำคัญที่สุดคือการรักษาความปลอดภัยของตนเอง ระหว่างอยู่ในภาวะ “สู้หรือหนี” (fight-or-flight) นี้ คุณควรพยายามตั้งสติและปฏิบัติตามขั้นตอนด้านความปลอดภัย
เมื่ออยู่ในสถานการณ์ที่ปลอดภัยขึ้นแล้ว คุณควรให้การปฐมพยาบาลทางจิตใจ และดูแลความต้องการพื้นฐาน ได้แก่ อาหาร น้ำ การพักผ่อน ความปลอดภัย และการได้รับการสนับสนุนทางสังคม พยายามติดต่อผู้ที่ไว้ใจได้และเปิดใจรับความช่วยเหลือ เพื่อแบ่งเบาภาระทั้งทางร่างกายและจิตใจของตนเอง
ปฏิกิริยาระยะยาวต่อภาวะสะเทือนใจ
แม้ว่าปฏิกิริยาความเครียดในระยะแรกมักจะค่อย ๆ ลดลงเมื่อเวลาผ่านไป แต่คุณอาจคงพบอาการสะเทือนใจในระยะยาวได้
ภาวะเครียดเฉียบพลัน (Acute Stress Disorder – ASD)
ในช่วงเดือนแรกหลังเหตุการณ์รุนแรง ควรสังเกตสัญญาณของภาวะเครียดเฉียบพลัน (ASD) เช่น ความวิตกกังวลหรือความหวาดระแวง โดยอาการของ ASD อาจประกอบด้วย
- ความทรงจำแทรกซ้อน (Intrusive memories) ภาพเหตุการณ์ที่เลวร้ายผุดขึ้นมาในความคิดโดยไม่สามารถควบคุมได้
- อาการนอนไม่หลับและฝันร้าย
- หัวใจเต้นแรงผิดปกติ
- อารมณ์หงุดหงิดง่าย ความเหนื่อยล้า ความหวาดระแวง หรือความเครียดเรื้อรังที่อาจนำไปสู่การแสดงอารมณ์โกรธรุนแรง
- รู้สึกชาหรือแยกขาดจากความเป็นจริงรอบตัว
ในบางกรณี ภาวะ ASD อาจส่งผลกระทบต่อชีวิตส่วนตัวและการทำงานอย่างรุนแรง จนทำให้บุคคลนั้นแยกตัวจากสังคม เพื่อหลีกเลี่ยงกิจกรรมใด ๆ ที่อาจกระตุ้นให้ระลึกถึงเหตุการณ์รุนแรงที่เคยประสบมา
ภาวะเครียดหลังเหตุการณ์สะเทือนใจ (Post-Traumatic Stress Disorder – PTSD)
ภาวะเครียดหลังเหตุการณ์สะเทือนใจ หรือ PTSD มีลักษณะอาการคล้ายกับภาวะเครียดเฉียบพลัน (ASD) แต่มีระยะเวลายาวนานกว่าหนึ่งเดือน อาการเครียดที่ดำเนินต่อเนื่องอาจสร้างความทุกข์ทรมานเป็นอย่างมาก และส่งผลกระทบต่อชีวิตทางสังคม การนอนหลับ ความสามารถในการคิดอย่างมีเหตุผลในสถานการณ์กดดัน รวมถึงการจัดการกับข้อมูลที่กระทบจิตใจ
อาการของ PTSD อาจประกอบด้วย
- อาการนอนไม่หลับและการพึ่งพาสารช่วยการนอนหลับ เช่น แอลกอฮอล์หรือยานอนหลับ
- ภาวะสูญเสียความทรงจำบางส่วน (Dissociative amnesia) ลืมเหตุการณ์บางช่วงหรือกดทับความทรงจำเกี่ยวกับเหตุการณ์นั้นไว้
- ภาวะซึมเศร้า มีอารมณ์ด้านลบอย่างต่อเนื่อง มีความยากลำบากในการดูแลตนเอง สูญเสียความสนใจในกิจกรรมสำคัญ และรู้สึกห่างเหินจากผู้คน
- ภาวะระแวดระวังเกินปกติ (Hypervigilance) มีความหวาดระแวงหรืออยู่ในภาวะตื่นตัวตลอดเวลาแม้ไม่มีภัยอันตราย
- พฤติกรรมเสี่ยงหรือทำร้ายตนเอง เกิดจากความรู้สึกสูญเสียการควบคุม หรือการรับรู้ถึงอันตรายที่บกพร่อง
หากไม่ได้รับการรักษา ภาวะ PTSD อาจส่งผลให้บุคลิกภาพเปลี่ยนแปลงอย่างมาก ผู้ที่เผชิญภาวะนี้อาจพัฒนาอาการวิตกกังวลหรือโรคตื่นตระหนก ติดสุราหรือสารเสพติด มีความผิดปกติในการรับประทานอาหาร มีอาการย้ำคิดย้ำทำ (OCD) ภาวะแยกตัวจากความเป็นจริง (Dissociative disorders) หรือมีความคิดอยากทำร้ายตนเองและฆ่าตัวตาย
หากคุณสงสัยว่าตนเองอาจกำลังประสบภาวะ PTSD ควรรีบขอความช่วยเหลือจากผู้เชี่ยวชาญ เนื่องจากอาการดังกล่าวอาจคงอยู่เป็นเวลานานและส่งผลกระทบอย่างรุนแรงต่อสุขภาวะทางจิตใจของคุณ
แหล่งข้อมูลเพื่อรับมือกับภาวะสะเทือนใจหลังเหตุการณ์รุนแรง
Learning how to regulate emotional and physical reactions can be a difficult process, and individuals differ greatly in how they manage their trauma. Remember that you do not have to suffer alone. There are resources specifically directed toward journalists experiencing ASD or PTSD: การเรียนรู้วิธีควบคุมปฏิกิริยาทางอารมณ์และทางร่างกายอาจเป็นกระบวนการที่ยากลำบาก และแต่ละคนก็มีวิธีจัดการกับภาวะสะเทือนใจแตกต่างกันไป โปรดจำไว้ว่าคุณไม่จำเป็นต้องเผชิญสิ่งเหล่านี้เพียงลำพัง ด้านล่างนี้เป็นแหล่งข้อมูลเฉพาะที่จัดทำขึ้นเพื่อช่วยเหลือนักข่าวที่ประสบภาวะเครียดเฉียบพลัน (ASD) หรือภาวะเครียดหลังเหตุการณ์สะเทือนใจ (PTSD)
- คู่มือความปลอดภัยของ RSF บทที่ 6 ตอนที่ 10: “บาดแผลทางจิตใจ: การจัดการกับความเครียดจากเหตุการณ์รุนแรง”
- Journo Trauma Handbook ของ Dart Center หน้า 10–17: “รายงานเหตุการณ์สะเทือนใจ – นักข่าว”
- Find A Helpline ฐานข้อมูลค้นหาสายด่วนสุขภาพจิตและป้องกันการฆ่าตัวตายทั่วโลก ให้บริการลิงก์ไปยังช่องทางให้คำปรึกษาฉุกเฉินทั้งแบบแชต ข้อความ และโทรศัพท์ สำหรับแต่ละประเทศและความต้องการเฉพาะ เช่น ภาวะสะเทือนใจ ภาวะซึมเศร้าและวิตกกังวล การล่วงละเมิด การเสพติด การทำร้ายตนเอง ความเศร้าโศก และอื่น ๆ
Eutelmed แพลตฟอร์มการแพทย์ทางไกลระหว่างประเทศที่มุ่งเน้นด้านสุขภาพอารมณ์และสุขภาพจิต ให้บริการปรึกษาทางการแพทย์ออนไลน์อย่างปลอดภัย โดยมีผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพจากหลากหลายวัฒนธรรมและสาขา ทั้งด้านความเครียด ภาวะสะเทือนใจ ความโศกเศร้า และด้านอื่น ๆ อีกมากมาย
ดูสไลด์ฉบับ PDF ได้ที่นี่